Een herkenbaar moment
Je loopt naar de keuken, doet de deur open en ineens weet je niet meer waarom je erheen ging. Het voelt misschien alsof je vergeetachtig wordt, maar dit gebeurt bijna iedereen. Dit verschijnsel is zo gewoon dat wetenschappers het een naam hebben gegeven: het deur-effect. Het heeft niets te maken met domheid of luiheid, maar alles met hoe je brein informatie ordent.
Wat is het deur-effect precies
Het deur-effect is het verschijnsel dat je iets vergeet op het moment dat je een nieuwe ruimte binnenloopt. Vaak had je net nog heel helder in gedachten wat je wilde doen. Maar zodra je door een deuropening gaat, lijkt dat plan ineens verdwenen te zijn. Een paar minuten later, als je weer terugloopt, schiet het je vaak ineens weer te binnen.
Waarom een deuropening zo’n verschil maakt
Je brein werkt met zogenaamde ‘episodische pakketten’. Zie het als kleine mapjes waarin alles zit wat bij een bepaalde situatie hoort: waar je bent, wat je doet en wat je van plan was. Loop je door een deur, dan ervaart je brein dat als het begin van een nieuwe situatie. Het oude mapje wordt afgesloten en een nieuw mapje wordt aangemaakt. Het gevolg is dat de korte gedachte die je net had, bijvoorbeeld ‘ik ga mijn glas water vullen’, ineens niet meer actief is in je werkgeheugen.
Wat onderzoek hierover laat zien
Onderzoekers hebben dit getest met experimenten in virtuele werelden en echte gebouwen. Proefpersonen moesten voorwerpen onthouden terwijl ze door ruimtes liepen. Zodra ze door een deur gingen, maakten ze vaker fouten of vergaten ze wat ze bij zich hadden. Dit gebeurde zelfs als de afstand die ze liepen hetzelfde was. Het ging dus echt om de overgang van de ene ruimte naar de andere, niet om hoe ver ze liepen.
Heeft dit te maken met ouder worden
Veel mensen maken zich zorgen als dit vaak gebeurt. Zeker als je ouder wordt, kan zo’n vergeetmoment best schrikken zijn. Toch komt het deur-effect ook voor bij jonge proefpersonen met een goed geheugen. Het is een normaal gevolg van hoe ons brein informatie sorteert, niet per se een teken dat er iets mis is.
Wat je kunt doen om het te voorkomen
Helemaal voorkomen lukt waarschijnlijk niet, maar je kunt het jezelf wel makkelijker maken. Probeer een korte zin hardop uit te spreken terwijl je gaat lopen, bijvoorbeeld ‘ik ga mijn sleutels pakken’. Door het uit te spreken, geef je de gedachte wat extra gewicht. Ook kun je je telefoon of een ander object even in je hand nemen als geheugensteuntje en het koppelen aan je taak. Blijf ondertussen zo min mogelijk andere dingen doen, zodat je brein niet te veel nieuwe mapjes hoeft te openen.
Vergeten wat je ging doen als je een kamer binnenloopt, zegt dus weinig over je intelligentie of persoonlijkheid. Het laat vooral zien hoe slim en efficiënt, maar soms ook onhandig, ons geheugen in het dagelijks leven werkt.
